Inhoud
Een coffeeshop is in Nederland een openlijk verkooppunt van cannabis. De verkoop van koffie is een bijzaak. Alcohol mag er sinds 2007 niet meer worden verkocht. Naast de functie van winkel heeft een coffeeshop ook de functie van ontmoetings- en ontspanningsruimte en gebruiksruimte voor cannabis. Vroeger werd de term coffeeshop ook gebruikt voor een koffiehuis of dagcafé.
Gedoogbeleid
Hoewel de handel in cannabisproducten officieel is verboden volgens de Opiumwet, kan deze in Nederland onder een aantal voorwaarden (de zogenaamde AHOJ-criteria uit 1992 van het Openbaar Ministerie, later AHOJ-G) worden gedoogd. Dit komt erop neer dat een gevestigde coffeeshop door justitie met rust wordt gelaten als deze:
- geen affichering toepast (geen reclame);
- geen harddrugs verkoopt maar alleen softdrugs (de scheiding der markten);
- geen overlast veroorzaakt, waaronder ook parkeeroverlast;
- geen jongeren toelaat: voor klanten geldt een minimumleeftijd van 18 jaar;
- geen grote hoeveelheden verkoopt of in voorraad heeft. Een coffeeshop mag maximaal vijf gram per dag per persoon verkopen. De coffeeshop mag maximaal 500 gram in voorraad hebben.
Het niet naleven van deze (of andere) regels zorgt vaak voor tijdelijke of definitieve sluiting van de coffeeshop.
In Nederland wordt het bezit van maximaal 5 gram cannabis niet bestraft. Bezit van meer dan 30 gram wordt geacht voor de handel te zijn en dat wordt wel gericht opgespoord en bestraft. De coffeeshophouder mag marihuana wel verkopen maar niet inkopen (het zogenaamde achterdeurbeleid: de handel aan klanten (aan de "voordeur") wordt gedoogd, terwijl de inkoop (aan de "achterdeur") nog steeds illegaal is, maar niet kan worden aangepakt zolang deze niet ontdekt wordt). Herziening van de wet is volgens velen dan ook nodig. Internationale druk en verdragen staan een verdere versoepeling echter in de weg. Er is sinds ongeveer 2004 sprake van een hardere lijn vergeleken met het gedoogbeleid van de jaren 70, met het oprollen van wietplantages en sluiting van een deel van de coffeeshops. Op 21 november 2008 vond een Wiettop te Almere plaats waar burgemeesters overlegden over de legalisering van toelevering van coffeeshops.
Voor toegang tot een coffeeshop is vereist dat men in Nederland woont (ingezetenencriterium, I-criterium) en meerderjarig is; dit wordt aangetoond door middel van een uittreksel van de Gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens (GBA) van de woonplaats en een geldig identiteitsbewijs.
Dit is een versoepeling van het eerdere systeem van de wietpas, en is overeengekomen in het Regeerakkoord 2012. De handhaving van het ingezetenencriterium geschiedt in overleg met betrokken gemeenten en zonodig gefaseerd, waarbij wordt aangesloten bij het lokale coffeeshop- en veiligheidsbeleid zodat er sprake is van lokaal maatwerk.
Lokaal beleid
Het coffeeshopbeleid verschilt per gemeente. Gemeenten kunnen kiezen voor de nuloptie. Veel gemeenten staan de opening van nieuwe coffeeshops of uitbreiding van het aantal niet toe. Vier gemeenten die coffeeshops toestaan, hebben er geen.
Door de ontbrekende marktwerking is er sprake van een oligopolie en in veel gemeenten lijkt het geleidelijk te leiden tot een monopolie voor gevestigde coffeeshophouders.
In Amsterdam zijn coffeeshops verplicht een groen-witte coffeeshopvergunning met shopnummer op het raam te hangen. Rotterdam wil in 2009 de helft van zijn coffeeshops sluiten omdat ze te dicht bij een school staan.
Maastricht is van plan om alle coffeeshops te verplaatsen naar een Wietboulevard buiten de stad. Op 16 september 2009 waren de gemeenten Bergen op Zoom en Roosendaal coffeeshopvrij; alle acht coffeeshops in die twee steden zijn gesloten. Bergen op Zoom en Roosendaal zijn de eerste gemeentes die het gedoogbeleid voor coffeeshops afschaffen.
Op 12 mei 2009 werd bekendgemaakt dat in de hele provincie Limburg vanaf 1 januari 2010 een pasjessysteem zou worden ingevoerd. De houder van zo'n pasje zou per dag maximaal 3 gram in de hele provincie kopen. Het plan werd niet uitgevoerd.
Rookverbod
Sinds het rookverbod voor de horeca, dat op 1 juli 2008 in werking trad, is het roken van joints waarin ook tabak vermengd zit ook in coffeeshops verboden. Het roken van pijpen, waterpijpen, vaporizers en joints van pure wiet blijven toegestaan. Grotere coffeeshops hebben een aparte rookruimte ingericht. Het rookverbod in coffeeshops is omstreden omdat de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit niet de bevoegdheid heeft om joints op de aanwezigheid van tabak te controleren. Er zijn tabaksvervangende middelen op de markt, waaronder Hoefblad (Petasites Habitus), waarmee de hennepproducten gemengd kunnen worden.
